„Pochówek dla rezuna” Pawła Smoleńskiego to
zbiór reportaży podejmujących tematykę trudną i wbrew pozorom niezbyt
popularną: stosunki polsko-ukraińskie. Aktualnie w mediach dużo o Ukrainie i reakcjach międzynarodowych na
tamtejszy kryzys. Dominują tu jednak aspekty polityczne. Natomiast książka
Smoleńskiego to przede wszystkim rozmowy z ludźmi - czasami zaangażowanymi w
działalność polityczną, najczęściej jednak starającymi się prowadzić spokojne
życie mimo traumatycznych przeżyć z czasów II wojny światowej i tuż
powojennych. Znajdziemy tu wywiady z rodzinami i sąsiadami ofiar UPA i akcji
„Wisła”. Uczucia, które przeważają w wypowiedziach rozmówców autora to
nienawiść, żądza odwetu i zemsty. Niewielu pragnie spojrzeć na sprawę
obiektywnie czy „po chrześcijańsku”. Większość upiera się przy swoich racjach.
Kolejne pokolenia przyjmują postawę swoich przodków.
„Pochówek dla rezuna” to książka, o której
trudno wypowiadać się w kategoriach „podoba się”, „nie podoba się”. Jej wielkim
atutem jest bezstronne podejście autora do tematu. Smoleński przedstawia argumenty każdej ze
stron. Słowa jednego z rozmówców pozwalają na ostrożny optymizm: „Ja, były
członek antypolskiej organizacji, marzę o pojednaniu naszych narodów. I nie
zgadzam się by moje marzenia były rozbijane przez drobiazgi”. Mamy nadzieję, że
prawdą okaże się powiedzenie „czas leczy rany” i do wspomnianego pojednania
dojdzie.
